De familie Schilders in de Middeleeuwen

Een Bossche patriciërsfamilie

door L.F.W. Adriaenssen

IIIquater. HENRICK SCHILDER³⁴⁸, schepen van Den Bosch in 1383³⁴⁹, deelde in 1397 met Christijn Roesmont een vak in de lakenhal, dat van wijlen Godscalck Roesmont was geweest.³⁵⁰ Van zijn vader erfde hij diens vak in het gewandhuis.

Hij droeg in 1400 een erfcijns van 40 schellingen uit een huis op de Vughterdijk op aan het kapittel van de Sint-Janskerk (10 schellingen), de kloosters van de predikheren, de wilhelmieten (elk 5 schellingen), de gasthuizen van Henrick van Neynsel en Jan Toenis Vynsot (elk 5 schellingen), het Groot Ziekengasthuis en het begijnhof (elk 5 schellingen), alle Bossche instellingen.³⁵¹ Het eerstgenoemde gasthuis was in 1345 gesticht en in 1355 opgericht door Henricks verwant (oudoom?) Henrick van Neynsel, die zijn huis in de Hinthamerstraat bestemde voor dertien arme vrouwen.³⁵²

Henrick Scilder kocht van Gevart van Doerne (ex matre Lijsbeth Schilder) een deel van een woonhuis en de grond van het erf in de Hinthamerstraat over de Geerlingsbrug, een brug en een streepje erf naast het goed van wijlen Adam van

Neynsel. Daaraan was het recht van overpad met paarden en wagens verbonden van de Hinthamerstraat naar een weg.³⁵³ Henricks weduwe Heylwich gaf in 1423 het vruchtgebruik van een en ander aan haar zoon Claes, van wie het later vererfde op zijn dochter Fye en haar kinderen.³⁵⁴

Te Maren, waar zijn nakomelingen aanmerkelijke bezittingen hadden, kocht Henrick in 1371 land in die Maersche delen.³⁵⁵ Ook te Rosmalen was hij gegoed (geweest), met name in de steeg op Bruggen, waar hij het perceel het Eersbilleken had bezeten.³⁵⁶

Heylwich wijf wilner Henric Scilders³⁵⁷ legde in 1400 wegens achterstallige betalingen beslag op het stenen huis van wijlen ridder Henrick Dicbier aan de Markt naast de minderbroederspoort. Soortgelijke acties tegen de familie Dicbier werden ook uitgevoerd door Heymeric Groy, die was gehuwd met de weduwe van Jan Schilder, en Claes Hels en Jan Loenman, twee kleinzonen van Claes Schilder.³⁵⁸ Heylwich leefde nog in 1415.³⁵⁹

Van Heylwich en Henrick zijn twee kinderen bekend. De grootouders van dochter Lerya waren Robbert van Doerne en Zeyns³⁶⁰; haar oom Robbert van Doerne³⁶¹ was in 1375-1399 abt van Berne en overleed op nieuwjaarsdag 1400. Een andere oom was Ygram van Doerne, een tante was Oda van Doerne.

Claes Schilder, volgt onder IVbis.

Lerya Henricx Schilder³⁶² trouwde met de klerk Claes Becker³⁶³, wiens weduwe zij was in 1417.³⁶⁴ Hij was een zoon van Peter Becker en Mechtelt van Uden (een bloedverwante van mr. Jacob Jacobs van Uden³⁶⁵). In 1381 verkocht Lerya samen met Jan Robben van Doerne (haar oom?) land te Oss aan die Vierhoeven³⁶⁶ en 1434 verkocht zij aan haar neef Goyart Schilder 1 1/2 hond land te Maren op die Sandwey.³⁶⁷ Toen zij in 1440 testeerde, woonde zij in de Orthenstraat bij de Sint-Eligiuskapel; zij gaf 3 zester rogge aan de Heilige Geest en aan het Groot Ziekengasthuis, elk voor de helft.³⁶⁸

Dit huwelijk bleef kinderloos. De familie Van Uden (onder wie Arnt Monic en zijn vrouw Aleydt Arnts Stamelart van Uden) erfde van Claes Becker.³⁶⁹

IVbis. CLAES SCHILDER³⁷⁰, in 1402 en 1409 schepen van Den Bosch³⁷¹, kocht in 1379 of 1380 de helft van een huis aan de Markt.³⁷² Een van Gerit Willems Schilder gekocht huis en hof aan die aude Dyese verkocht hij weer in 1406.³⁷³ Driejaar later kocht hij een hofstede, hof en percelen land te Maren, die via legaatstelling door zijn kleinzoon Jan Schilder in 1500 vervielen aan het Groot Ziekengasthuis in Den Bosch.³⁷⁴ Hij was ook gegoed te Lithoijen.³⁷⁵ In 1419 of

1420 is hij overleden; de Lieve-Vrouwebroederschap ontving 6 1/2 boddragers voor het verhuren tot wtvart Claes Scilders III tortijssen metter missen.³⁷⁶ Hij was gehuwd met Luytgart Henricx Dicbier Goyarts³⁷⁷, wiens vader in 1403-1409 rentmeester-generaal was van de hertogelijke domeinen in stad en meierij van Den Bosch³⁷⁸ en in 1388-1429 verschillende malen schepen van 's-Hertogenbosch.

Luytgart verkocht in 1422 een erf met de opstallen in de Hinthamerstraat over het water naast het erf van wijlen Jan van Neynzel tegen een erfcijns. die zij meteen in tocht aan haar kinderen overdroeg.³⁷⁹ Zij leefde nog in 1446.³⁸⁰

De kinderen³⁸¹ uit dit huwelijk verwierven van Willem Marselis Willems van Megen 2/3 in 1/9 van de grove en smalle tienden van Groot-Lith. Zij deelden in 1449 de van hun ouders geërfde landerijen te Maren, die waren gelegen in Uterste Hoeve, Goeswyns Hoeve, die Handweysche Camp, den Grotencamp, den Cleynen Camp, Hengmede, die Sloven, die Hagwaey en Scilders Delen en waaraan de onderhoudsplicht was verbonden van aggeres dictas zegedijcken, sluysas, fossatas aquentes:³⁸²

1.	Goyart Schilder, volgt onder V op pagina 97.
2.	Willem Claess Schilders, volgt onder Vbis op pagina 99.
3.	Jonkvrouw Lerya Claes Schilder³⁸³ trouwde met Jacob van Vladeracken, wiens weduwe zij was in 1436.³⁸⁴ In tweede echt trouwde zij met Jan geheten Wolfart Jans Gyelis van Heerlair³⁸⁵, wiens weduwe zij was in 1454.³⁸⁶ Voor zichzelf en haar eerste mannen maakte zij een anniversarium op 8 januari in de Sint-Janskerk te 's-Hertogenbosch.³⁸⁷ Haar derde man werd Lonijs Peters van Lancvelt³⁸⁸, die in 1429 bij een deling met zijn moeder, jonkvrouw Lysbeth, en zijn broers en zusters onder andere een hoeve te Kigloe onder Mierlo verkreeg.³⁸⁹ Te Sint-Oedenrode kocht hij in 1447 het slotje Henkenshage.³⁹⁰ Hij was eerder getrouwd geweest met Jut Geerlincks Cnode.³⁹¹ Met hem kreeg Lerya in 1454 van haar tweede schoonvader een hoeve te Udenhout, die haar tweede man had toebehoord.³⁹² Met Lonijs bezat zij voorts in Den Bosch een stenen huis in de Orthenstraat aan de Dieze.³⁹³ In 1448 belastte Lonijs dit huis en zijn huis c.a. te Sint-Oedenrode met een erfpacht van 6 mud rogge Bossche maat.³⁹⁴ Toen hij in 1469 als Lerya's weduwnaar dit laatste huis verkocht, zag zijn broer Goyart van Lancvelt af van vernadering en deden zijn dochter en haar man afstand van het pand.³⁹⁵ Lerya had in een boedelscheiding met haar broers en zuster een deel van de tiende van Groot-Lith verkre-

gen, dat haar man Lonijs sinds 1471 verpachtte, in dat jaar voor 5 oude schilden ad 30 stuivers en een grondcijns aan het Luikse Sint-Lambertskapittel en in 1472 om 13 1/2 oude schilden met de grondcijns.³⁹⁶

De dochter uit het derde huwelijk was:

a.	Luytgart Lonis van Lancvelt, gehuwd met Henrick Lucass van Erpe.

Fye Claes Schilder³⁹⁷ trouwde met Jan Willems Waerloes.³⁹⁸ Zij overleed in 1429 of 1430³⁹⁹ en werd overleefd door haar man, die in 1458 overleed⁴⁰⁰, en hun zonen Claes († 1475) en Jan Waerloes, die in 1452 een cijns van 7 £ paaiments verkochten, gaande uit huizen, erven en hoven over de Geerlingsebrug, voorheen eigendom van Claes Schilder.⁴⁰¹ Jan junior deed de nalatenschap van zijn grootmoeder Luytgart weduwe Claes Schilder over aan zijn broer Claes⁴⁰² en wilde in hetzelfde jaar een deel van een woonhuis, erf, brug en recht van overpad verkopen aan de zusters van Orthen, afkomstig uit de nalatenschap van zijn overgrootvader Henric Schilder; Willem Jans Dicbier (gehuwd met Luytgart Schilder) zag af van zijn naastingsrecht.⁴⁰³ Jan Jans Waerloes was schepen van Den Bosch in 1453-1454, 1461-1462 en 1476-1477.⁴⁰⁴

Henrick Claess Schilder.

V. GOYART SCHILDER⁴⁰⁵, schepen van Den Bosch in 1445 (zie de afbeelding van zijn zegel hieronder) en 1452⁴⁰⁶, en in 1451-1456 meester en rector van het Groot Ziekengasthuis⁴⁰⁷, pachtte in 1439 samen met Reynier van Arkel voor 9 kromstaarten een visserij van de clarissen van Den Bosch.⁴⁰⁸ In 1428 verhuurde hij samen met Dierck Nerinc voor 29 oude schilden en een grondcijns aan het Sint-Lambertskapittel te Luik een deel van de tienden van Groot-Lith.⁴⁰⁹ Hij kocht in 1453 een huis tegenover de Korenbrug, dat zijn weduwe in 1464 krachtens hun testament en met toestemming van de executeur Willem Schilder verkocht.⁴¹⁰ Deze, jonkvrouw Heylwich Herman Jans van Amerzoyen⁴¹¹, gaf in 1468 een huis in de Vughterstraat uit in erfcijns.⁴¹² Twee huizen met een achterhuis had zij

belast met 3 £ erfcijns ten behoeve van rijshout in de winter voor de armen.⁴¹³ Zij bezat de Belen hoeve te Sint-Michielsgestel.⁴¹⁴
Het grafschrift van Goyart en Heylwich luidde:⁴¹⁵

Hier leijt begraven Goijvaert Schilders, sterft int
jaer 1457, op St. Bernaert en jouffrou Beijlike sijn
huijsvrou, sterft 1499, den 29 april en Jan Schilders
haer soon sterft 1500 den 25 meert.

De kinderen uit dit huwelijk waren:⁴¹⁶

Herman Goyartss Schilder overleed voor 1478.⁴¹⁷ Hij had geen nageslacht. Misschien was hij identiek aan Hermanus Schildere uit het bisdom Luik, die in 1469 aan de universiteit van Keulen ging studeren.⁴¹⁸

Jan Goyarts Schilders⁴¹⁹, schepen (1481) en raadsheer van Den Bosch⁴²⁰, erfde van zijn tante Lerya Schilders een deel van de tiende van Groot-Lith, dat hij nadien vermaakte aan zijn stichting in de kerk van Sint-Oedenrode, waarvan de eerste collator zijn bloedverwant Jan bastaard Anthonis van Amerzoden werd.⁴²¹

Aan het einde van zijn leven stichtte hij een gasthuis voor acht weduwen of maagden, van wie er vier verwanten van vaders- en vier van moederszijde moesten zijn. Voor dit Schildersgasthuis, zoals het gesticht ging heten, bestemde hij twee huizen op de Uilenburg (waaronder zijn woonhuis, waar hij in een benedenkamer boven de kelder testeerde), een boerderij te Sint-Michielsgestel aen die Plaetse, een perceel land te Empel. verschillende cijnzen en een bedrag om het gasthuis in te richten. De bewoners moesten elke dag een heilige mis voor zijn zieleheil bijwonen. De deken van het Sint-Janskapittel, de prior van de kruisbroeders en de proosten van de Lieve-Vrouwebroederschap zouden het gasthuis als provisoren bestieren.⁴²²

Op dezelfde dag maakte Jan Schilders nog drie stichtingen. Aan het Groot Ziekengasthuis te 's-Hertogenbosch vermaakte hij 17 1/2 morgen land te Maren, waarvan 1 1/2 morgen en 4 hond ten goede moesten komen aan de heilige-geesttafel en de kerkfabriek van Maren. De schenking was belast met 1 mud rogge Bossche maat ten behoeve van het Geefhuis te 's-Hertogenbosch en 2 mud voor Jans nepos Willem Gysbrechts van den Pettelair.⁴²³ Aan de kerkfabriek van de Sint-Peters en Pauluskapel gaf hij een erfcijns van 18 £, waarvan 15 £ moest worden gebruikt om op het Catharina-altaar een vrijdagse mis te stichten ter ere van het heilig Kruis ten behoeve van zijn zieleheil; mochten de fabrieksmeesters van de kapel de

dote te gering vinden, dan konden de executeurs-testamentair uit zijn roerende goederen nog 12 rijnsgulden bijpassen.⁴²⁴

In de kerk van Sint-Oedenrode stichtte hij op het altaar op het oksaal een beneficie ter ere van de heiligen Anna, Elisabeth van Türingen, Quirinus martelaar en Josephus confessor, belast met drie missen per week (sub onere trium missarum in hebdomada celebrarum feris tertia, quinta, et sexta). Collatoren waren de eigenaars van het leengoed van Ten Houthe.⁴²⁵

Ten slotte maakte hij nog een legaat ten behoeve van de armen (een spinde) aan de Lieve-Vrouwebroederschap.⁴²⁶

De Wolfstiende te Son, door Jan Schilders vermaakt aan Everaert van Amerzoyen, vicedeken van het kapittel van Sint-Oedenrode, werd door deze bestemd voor een beneficiestichting.⁴²⁷ Jan Schilders is op 25 maart 1500 voor Pasen (dus in 1501) overleden. Hij was de laatste mannelijke telg in rechte manstam van zijn geslacht.

Goyart Schilders had een bastaardzoon:

Claes natuurlijke zoon Goyarts Schilders⁴²⁸ kocht in 1457 land te Maren in Goessenhoeve, belend aan de erven van Goeyart Schilders en Willem Schilders, en verkocht het zes jaar later aan de wettige kinderen van zijn vader.⁴²⁹ Hij was gehuwd met Baet Aelbrechts van Gestel. In 1473 kochten zij een huis aan de Plaats binnen de bruggen achter de Vestgrave te Sint-Michielsgestel.⁴³⁰

Vbis. WILLEM CLAESS SCHILDER⁴³¹ verhuurde in 1446 8 hond land in Leyt Haeuwen Kempken onder Maren voor 2 1/2 petersgulden, elk jaar te betalen met Sint Maarten.⁴³² In hetzelfde jaar verkocht hij samen met zijn broer Goyart en zus Lerya een erfpacht van 1/2 mud rogge Bossche maat uit onderpanden te Dommelen, die weleer was geloofd aan wijlen Lerya Schilders.⁴³³ Te Ussen onder Oss bezat hij dat Sceepstalsche lant⁴³⁴; zijn grootouders Henrick Scilders en diens weduwe hadden in 1393 en 1400 3 1/2 mudzaad roggeland en 9 morgen broekland te Oss uitgewonnen van Godevart van Sceepstal.⁴³⁵

In 1472 was Jan Lodewijck Daems erfgenaam van een (deze?) Willem Schilder.⁴³⁶

Willem Jans Schilder was bij Aleyt natuurlijke dochter Willems van Dynther bastaardvader van twee dochters, wier kinderen en kleinkinderen in 1521 zijn nalatenschap te Maren, Oss, Lithoijen en Rosmalen deelden.⁴³⁷ Of

Aleyt ook de moeder was van Willems bastaardzoon, is niet bekend.

De kinderen zijn:⁴³⁸

Luytgart natuurlijke dochter Willems Schilder⁴³⁹ werd de huisvrouw van Everaert Hulsseman en hertrouwde met Henrick Yewens.

Kinderen:⁴⁴⁰

Heylwich Everaert Hulssemans⁴⁴¹ werd de wettige vrouw van Michiel Roeloff Henrick Goyarts alias Michiel Roeff Emmen⁴⁴² uit Leende, met wie zij te 's-Hertogenbosch in de Orthenstraat woonde. Deze als Michiel Roelofs van Leende bekende beeldsnijder was lid van het Bossche schrijnwerkersambacht.⁴⁴³ Hun kinderen waren Maria, Emmeken (gehuwd met de nastelmaker Peter Janssen van Ophoven⁴⁴⁴), Aleyt en Anna (gehuwd met Robrecht van Gheynderick).

Jan Henrics Yewaenss.

Lery natuurlijke dochter Willems Schilder⁴⁴⁵ trouwde met Goyaert van Lanckvelt te Sint-Oedenrode, wiens weduwe zij was in 1510.⁴⁴⁶ Hij was een bastaardzoon van Lonis van Lanckvelt. In 1486 was hij rentmeester van de bisschop van Atrecht als deken van Sint-Oedenrode⁴⁴⁷ en in 1494 was hij heilige-geestmeester aldaar.⁴⁴⁸

Uit dit huwelijk zijn geboren:

a.	Heer Loenis van Lanckvelt, priester.
b.	Katheryn Goyaerts van Lanckvelt, gehuwd met Jan Vogels,
c.	Aleyt Goyaerts van Lanckvelt, gehuwd met Adam Jans van Wyflet (Wyfflets).
d.	Willemken Goyaerts van Lanckvelt⁴⁴⁹, gehuwd met Jan Wynkens.

In 1589 woonde te Antwerpen Willem Peter Peter Lippens, weduwe van Gielis van Langvelt Schilders.⁴⁵⁰

Heer Henrick natuurlijke zoon Willems Schilder⁴⁵¹, priester, is vermoedelijk identiek aan Henrick Schilder, die in 1487 famulus (dienaar) was van de Bossche kanunnik Everaert van Berck.⁴⁵²

IIIquinquies. WELLEN SCHILDER⁴⁵³ was bij Zoeta⁴⁵⁴ vader van de hiernavolgende kinderen. Aangezien hun kinderen Cristijn en Wellen in 1435 mede-erfgenamen waren van Bodo van Tyel⁴⁵⁵, mag Zoeta wel worden vereenzelvigd met de gelijknamige dochter van Bodo bij Cristijn N.⁴⁵⁶ Bovendien had zij een dochter Boda.

Bodo van Tyel was in 1366 schepen van Den Bosch, samen met Gerit Schilder, en stierf in 1368.⁴⁵⁷ Hij bezat land te Oeteren en Rosmalen en het huis die Oedever met huisjes en kamers in de Orthenstraat.⁴⁵⁸ Behalve van Zoeta

100

was hij vader van Willem Boden en van Christina, die was gehuwd met mr. Art van Oesterwijc, chirurgijn. Toen een mede-erfgenaam van Bodo van Tiel, - mr. Aert Boden, natuurlijke zoon van de chirurgijn mr. Bodo van Zanthen -, in 1440 een stukje erf in de Orthenstraat verkocht, zag Wellen Wellen Schilders van vernadering af.⁴⁵⁹

Wellen wordt in de Bossche schepen protocollen nauwelijks genoemd, wat misschien is te wijten aan zijn relatief jeugdige afsterven in 1394.⁴⁶⁰ Bekend is dat hij in 1374 lid werd van de Lieve Vrouwe-Broederschap in de Sint-Janskerk.⁴⁶¹ Zijn weduwe Zoeta kreeg rond 1395 van haar schoonzoons Jan Willem Roeffs van Eyndoven en Jan die Bye ten erfcijns (16 oude schellingen) een kamer ofwel koopliedenkamer in de corte cameren, de kelder onder de grond voor die kamer, een deel van een kwart van het huis dat van wijlen Claes van Wijchen was geweest, te 's-Hertogenbosch geslaan aan de Markt naast het gewandhuis, alsook een huis over de Tolbrug. Deze panden waren van haar man geweest.⁴⁶² In 1418 gaf zij een huis over de Tolburg uit in erfcijns.⁴⁶³ Ook bezat zij een erf over de Tolbrug buiten de oude stadsmuur, dat Otto en Wellen Schilder, zonen van Claes Schilder, van de stad hadden verkregen.⁴⁶⁴ Zij leefde nog in 1428, toen zij land in de Posteelscamp te Orthen aan de overzijde van de Dieze verpachtte.⁴⁶⁵

De kinderen waren:

1.	Geertruyt Wellens Schilder trouwde met Jan die Bye Broessen van Driel.⁴⁶⁶) Zij erfde van haar vader een kwart van het huis naast het Lakenhuis in Den Bosch.⁴⁶⁷
2.	Lery Wellen Schilders⁴⁶⁸ trouwde met Jan Willem Roeff Myskens van Eindhoven. Zij erfde van haar ouders een kwart van een huis aan de Markt naast het Lakenhuis, dat haar man en hun zoon in 1410 ten erfcijns uitgaven.⁴⁶⁹ De laatste, Wellen Schilders, bezat verschillende cijnzen op kamers aan de Markt, afkomstig uit de nalatenschap van zijn grootouders Wellen Schilder en Zoeta.⁴⁷⁰ Jans vader, Willem Roefszoon, was in 1339-1358 schepen van Eindhoven.⁴⁷¹ Hij belastte in 1352 als Willem Roefs van Endoven zijn bezittingen te Gerwen. ⁴⁷² In 1343 zegelde hij als Willem Roefs Misekens met een draak of een griffioen.⁴⁷³ Van Lery Schilders en haar zoon Wellen Schilders stamt de familie Schilders te Diessen, Hilvarenbeek en Antwerpen.⁴⁷⁴
3.	Wellen Wellen Schilders, volgt onder IVter.
4.	Cristijn Wellens Schilder⁴⁷⁵ was in 1435-1448 de weduwe van Willem Broeder⁴⁷⁶, die in 1402 en 1409 schepen was geweest van 's-Hertogenbosch.⁴⁷⁷ In

101

1418 was hij (samen met Gerit Schilder en Heymeric Groy, die was gehuwd met de weduwe van Jan Schilder) een van de dertig ledighe lude die samen met de schepenraad een geschillencommissie instelde.⁴⁷⁸ Van zijn ouders Willem Broeder en N. Ancems van den Wiel erfde hij een huis in de Orthenstraat.⁴⁷⁹ In 1399 kocht hij een huis voorbij het Sint-Janskerkhof⁴⁸⁰ en in 1400 verwierf hij bij evictie een watermolen te Engeland onder Rosmalen.⁴⁸¹

Uit dit huwelijk is een dochter geboren:

Cristien Willems Broeder⁴⁸², gehuwd met Symon van Gheel, kreeg in 1442 van haar moeder het vruchtgebruik van het huis in de Orthenstraat en verkocht het terstond. Zij erfde van haar vader zijn helft in een vak of stal van het gewandhuis, dat deze had geërfd bij het overlijden van Beertha, vrouw van Gielis van Mechgelen; zij verkocht het vacke in 1426.⁴⁸³ Op Symons erf in de Windmolenbergstraat werden in 1439 21.000 bakstenen geleverd.⁴⁸⁴ Hij nam in 1413 met een vennoot Jan Reymbrants aan tot enen geselle van den wijn assys der stat in plaats van Andries Hoppenbrouwer⁴⁸⁵; blijkbaar had hij de wijnaccijns gepacht.

Willem Dicbier Wellens Schilder werd in 1415 door zijn moeder geëmancipeerd⁴⁸⁶ en werd in 1430 lid van de Mariabroederschap.⁴⁸⁷ Mogelijk was hij de Willem Schilder, die in 1449 werd benoemd tot schepen van Den Bosch in plaats van Dicbier, die schout was geworden van Oisterwijk.⁴⁸⁸

Samen met zijn zus Cristijn, Zwenelt mr. Boden van Zanthen en Jan en Henrick Henricxs van Herzel gaf hij in 1442 twee erven in erfcijns, elk 20 voet aan de waterkant en 21 voet aan de kant van de stadsmuren, gelegen tegenover de Visbrug op het einde van dat Mandemekerstraetken naast het stadserf. Daarbij behoorde het recht op de stadsmuur. De huurder moest elk jaar met Kerstmis 40 schellingen betalen.⁴⁸⁹

Hilleken Wellen Sehilders. Aan haar en Henrick Henrick Ghestken van Erp beloofde in 1436 Gerit Schilder een erfpacht van 2 mud rogge mei als onderpand een

102

	huis in de Vughterstraat.⁴⁹⁰
7.	Zoeta Wellen Schilders trouwde met Jan Uyttychoven. Hun dochter Cristijn trouwde met de goudsmid Jan van Luet⁴⁹¹, wettige zoon van frater Jan van Luet, wilhelmiet van de Bazeldonk bij Den Bosch. Samen met zijn vrouw, dochter van wijlen Zoeta, verkocht hij in 1435 1 morgen land in die Posteels camp in de vrijdom bij de Vlyemenschevaert.⁴⁹² Wellen Schilder gaf in 1440 aan Jan van Loet en zijn vrouw een erf over de Tolbrug bij den Nuwenwerf aan de stroom, waarmee de laatsten zich voldaan achtten voor de aan Cristijn beloofde goederen en voor de erfenis van haar moeder Zoeta.⁴⁹³
8.	Aleyt Wellen Schilders.
9.	Margriet Wellens Schilder.
10.	Boda Wellens Schilder trouwde met Arnt Jans van Zijdewynden.⁴⁹⁴ Met zijn broer werd hij vier dagen na de octaaf van Pasen in 1388 door zijn vader geëmancipeerd en daags na de octaaf van Pinksteren verklaarden zij sinds de emancipatie 6 weken en 3 dagen buiten het huis en de kost van hun vader te hebben geleefd.⁴⁹⁵ Samen met haar broer Wellen en haar zusters Cristijn en Zoeta verkocht Boda in 1404 een van haar moeder geërfde erfpacht.⁴⁹⁶ Arnt van Zijdewynden belastte in 1393 zijn stenen huis en erf aan de haven (juxta aquam dictam die haven) met een cijns⁴⁹⁷ en gaf het een jaar later in erfcijns aan Peter die Laet.⁴⁹⁸ In 1427 was hij wijlen.⁴⁹⁹ Zijn vader was misschien Jan van Zidewijnden, schepen van Den Bosch in 1364 en 1368.⁵⁰⁰ Jan Jans van der Zidewijnden (Arnt had een broer van die naam⁵⁰¹) won in 1391 namens zijn moeder Katheryn een stenen huis en erf uit, gestaan achter zijn eigen erf bi den water geheyten die haven, naast de hofstad van wijlen zijn vader, welc huys ende erve strect van der auder mueren der stat van Tshertogen Bossche.⁵⁰² In een cartularium van de Rijke Claren te 's-Hertogenbosch worden twee erfpachten uit onderpanden te Oerle vermeld, die door Jan Jans van der Zydewynden en Arnt Jans van der Zydewynden aan het klooster werden overgedragen in respectievelijk 1406 en 1410; beiden worden gener Arnoldi de Porta, schoonzoons van Arnt van der Poerten, genoemd⁵⁰³, wat volgens Bossche schepenacten Jan inderdaad was.

Afkortingen

ABH	Bisschoppelijk archief 's-Hertogenbosch
ARAB	Algemeen Rijksarchief Brussel
AKH	Archief Sint-JansKathedraal 's-Hertogenbosch
GAB	Gemeentearchief Breda
GAH	Gemeentearchief 's-Hertogenbosch
GAT	Gemeentearchief Tilburg
RANB	Rijksarchief 's-Hertogenbosch

103

Noten
348.	GAH, Groot Ziekengasthuis 2821. 5 januari 1370. R 1175, f 220, datum secundo post Reminiscere 1369. R 1177, f 152, 1384; f 195, acht dagen na Sacramentsdag 1385; f 232, daags na Palmzondag 1386; f235, Kruisvinding (3 mei) 1386. R 1179, p. 389, datum sabbato post Pasca 1392. R 1180, p. 421, 6 dagen na Pasen 1396; p. 654, zondag na Kerstmis 1396. R 1181, f 307v, 13 januari 1400. R 1799; f 74v, 14 april 1393.
349.	A.M. van Lith-Droogleever Fortuijn, J.G.M. Sanders en G.A.M. van Synghel (uitg.). Kroniek van Peter van Os. Geschiedenis van 's-Hertogenbosch en Brabant van Adam tot 1523 ('s-Hertogenbosch, 1997) 101.
350.	GAH, R 1180, p. 746, daags na de zondag dat men Oculi zingt in 1397. Vgl. R 1193, f 85v.
351.	GAH, Groot Ziekengasthuis 2356, 15 december 1400.
352.	J.P.A. Coopmans, De rechtstoestand van de godshuizen te 's-Hertogenhosch vóór 1629 ('s-Hertogenbosch, 1964), 28.
353.	GAH, R 1176, f 227v.
354.	GAH, R 1223, f 323v, 23 juli 1423. R 1223, f 323v, 23 juli 1453.
355.	GAH, R 1175, f 287v, datum in die Barbare 1371.
356.	H. van Bavel, Regestenboek van het archief van de abdij van Berne (2 dln.; Heeswijk, 1984-1990) II, 14, no. 567, 25 april 1415.
357.	GAH, R 1183, f 79v, Sint Petrus 1403. R 1184, f 147, datum sabbato post Pentecoste 1405. R 1799, f 177v, des manendach na den sonnendach alsmen singt Oculi 1400.
358.	GAH, R 1799, f 150, des maendaechs na den sondach Quasi Modo 1400.
359.	GAH, R 1189, f 82v, 27 februari 1415.
360.	GAH, R 1177, f 92v, 30 december 1383. R 1184, f 174, datum tres post Sixti 1405. R 1196, f 152v, 17 juli 1427. In 1395 wordt een Robbertus van Doerne zoon Spyerincs van Aldenhuesden genoemd (R 1180, p. 310).
361.	L.H.C. Schutjes, Geschiedenis van het bisdom 's Hertogenbosch (5 dln; Sint-Michielsgestel, 1870-1876) I, 288.
362.	ABH, Obituarium van de Sint-Jan te 's-Hertogenbosch, p. 30. GAH, R 1248, f 315v, 11 juni 1479. Tafel van de Heilige Geest, oorkonde 1974, 30 maart 1439. A. van den Bichelaer, Het notariaat in Stad en Meierij van 's-Hertogenhosch tijdens de Late Middeleeuwen ( 1306-1531) (Amsterdam, 1998) bijlage 1, no. 173, houdt haar voor een bastaarddochter van Gerit Hels.
363.	AKH, Kerkfabriek Sint-Jan 164, 3 augustus 1385. GAH, R 1177, f 5 5v, 1383.
364.	GAH, R 1190, f 252v, 7 september 1417.
365.	GAH, R 1219, f 123, 4 december 1448.
366.	GAH, R 1176, f 232v, 12 december 1381.
367.	GAH, R 1205, f 23v, 23 december 1434.
368.	GAH, Groot Ziekengasthuis 902, 5 november 1440. Vgl. R 1218, f 181, 27 juli 1448.
369.	GAH, R 1221, f 14, 12 november 1450.
370.	GAH, R 1175, f 222v, datum sex post Pascha 1370. R 1181, f 14v, datum in crastino apostolorum Petri et Pauli 1397. R 1183, ff 225, 225v, in die Lucie 1403. R 1184, f 147, datum sabbato post Pentecoste 1405; f 55, datum quinto post conversione Pauli 1405. R 1189, f 282, 6 februari 1416. Tafel van de Heilige Geest, oorkonde 1538, 11 april 1413.
371.	Van Lith-Droogleever Fortuijn e.a., kroniek van Peter van Os, 115, 124.
372.	GAH, R 1176, f 101v.
373.	GAH, R 1184, f 309, datum sabbato post Letare 1406.
374.	GAH, Groot Ziekengasthuis 3391, 28 juni 1409.
375.	GAH, f 233v, 1403-1404.
376.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 52, rekening 1419-1420, f 111v.
377.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 52, rekening 1419-1420, f 112. GAH, R 1205, f 12v, 9 november 1434. R 1210, f 384, 1 april 1440.
378.	W.J, Formsma. De archieven van de Raad en Rentmeester-Generaal der Domeinen en der Leen- en Tolkamer in de stad en meierij van 's-Hertogenbosch ('s-Gravenhage, 1949) 26.
379.	GAH, R 1193, f 251v, 10 november 1422. Vgl. R 1194, f 55v, 11 januari 1424.
380.	GAH, R 1216, f 352, 28 juli 1446; f 357, 12 augustus 1446.
381.	GAH, R 1219, f 80v, 17 juli 1449.
382.	GAH, R 1219, f 27, 11 januari 1449.
383.	RAH, Mariënkroon en Mariëndonk 453. oorkonde 688, 3 juni 1441: bij een testament is Lerya Claess Schilder getuige. Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 52, rekening 1420-1421, f 121.
384.	GAH, R 1206, f 116v, 16 augustus 1436. Vgl. R 1218, f 284, 10 juli 1448. R 1229, f 259, 7 februari 1459. R 1232, f 470, 7 mei 1463. R 1234, f 28, 19 januari 1465.
385.	GAT, Oisterwijk R 147, los stuk bij f 9, 19 februari 1432. GAH, R 1210, f 384v, 8 april 1440. R 1213, f 323, 19 mei 1443.
386.	GAH, R 1224, f 233v, 6 april 1454.
387.	ABH, Obituarium van de Sint-Jan te 's-Hertogenbosch, p. 21.
388.	GAH, R 1195, f 135, 4 augustus 1425.
389.	GAH. R 1199, f 183v, 7 januari 1429.
390.	W. Heesters en C.S.M. Rademaker, Geschiedenis van Sint-Oedenrode (Tilburg, 1972) 103.
391.	GAH, R 1211, f 247v, 1 februari 1441.
392.	GAH, R 1224, f 233v, 6 maart 1454.
393.	GAH, R 1218, f 47, 30 december 1447. R 1229, f 217v, 26 april 1459.
394.	GAH, R 1218, f 269v, 10 mei 1448.
395.	GAH, R 1238, f 42v, 2 maart 1469.
396.	GAH, R 1240, f 149, 11 juli 1471. R 1241, f 265, 23 juli 1472. R 1242, f 205, 15 juli 1473. R 1244, f 228v, 20 juli 1475. R 1245, f 123, 11 juni 1476. R 1246, f 237v, 24 juli 1477. R 1249, f 283v, 17 juli 1480. R 1250, f 505v, 19 juli 1481.
397.	GAH, R 1217, f 370, 26 november 1446. R 1231, f 217v, 13 augustus 1461. R 1244, f 285, 23 januari 1475.
398.	GAH, R 1195, f 39, 12 april 1425. R 1196, f 232, 24 april 1427. R 1197, f 241, 18 mei 1426. A. Smeijers, „De Illustre Lieve Vrouwe Broederschap te 's-Hertogenbosch. Archivalia bijeengebracht", Tijdschrift der Vereeniging voor Nederlandsche Muziekgeschiedenis, XII (1926)138.
399.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 52. rekening 1429-1430, f 217v. Vgl. rekening 1427-1428, f 198; zij wordt lid.
400.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 49, f 31.
401.	GAH, R 1222, f 224v, 11 september 1452. Vgl. R 1223, f 323v, 23 juli 1453.
402.	GAH, R 1223, f 92v, 4 juli 1453.
403.	GAH, R 1223, f 323v, 23 juli 1453.
404.	Van Lith-Droogleever Fortuijn e.a., De kroniek van Peter van Os, 173, 185, 217.
405.	GAH, Groot Ziekengasthuis 3391, 23 maart 1453. R 1194, f 92v, 1 april 1424. R 1205, f 12v, 9 november 1434; f 23v, 23 december 1434. R 1213, f 109v, 27 juni 1443. R 1215, f 253v, 1 april 1445. R 1216, f 357, 12 augustus 1446. R 1218, f 269v, 10 mei 1448.
406.	Van Lith-Droogleever Fortuijn e.a., De kroniek van Peter van Os, 158, 171, 174, 176.
407.	GAH, Groot Ziekengasthuis 598, achterin, 11 juli 1452. Idem 599, achterin, 11 augustus 1455. Idem 2248, 28 augustus 1456.
408.	D. van Heel, „Bijdragen tot de geschiedenis van het clarissenklooster te 's-Hertogenbosch", Taxandria, XL (1933) 265.
409.	GAH, R 1197, f 94v, 24 juli 1428.
410.	GAH, R 1223, f 43, 15 september 1453. R 1233, f 181v, 12 juni 1464; f 188v, 3 augustus 1464.
411.	GAH, Oud archief, Collectie aanwinsten 7851, f 19, 1479. R 1233, f 86, 25 augustus 1464. R 1233, f 169, 17 maart 1464. R 1248, f 171, 2 maart 1479. R 1250, f 191v, 13 oktober 1480.
412.	GAH, R 1237, f 14, 19 januari 1468.
413.	GAH, Voorlopige inventaris van de blokken no. 6000, 13 oktober 1480.
414.	ARAB, Rekenkamer 45093. f LXXXVIII. Zie voor bezittingen te Sint-Michielsgestel van Goyarl Schilders en zijn vrouw ook: GAH, R 1212, f 182v, 21 juni 1442. R 1231, f 120v, 14 mei 1461.
415.	Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs. II-6512. p. 114.
416.	GAH, R 1231, f 217v, 13 augustus 1461.
417.	GAH, R 1247, f 211v, 24 oktober 1478.
418.	H. Keussen, Die Matrikel der Universiteit Köln (4 dln.; Bonn-Düsseldorf, 1892-1981) II, 217, no. 108.
419.	GAH, Oud archief, Collectie Aanwinsten 7851, f 19, 1479. R 1256, f 272, 7 april 1487.
420.	Van Lith-Droogleever Fortuijn e.a., De kroniek van Peter van Os, 241.
421.	G. van den Elsen en W. Hoevenaars, Analecta Gijsberti Coeverincx (2 dln.; 's-Hertogenbosch, 1905-1907) I, 86, 87.
422.	GAH, Oud archief A 539, f II^cIII, 22 augustus 1500. A 541, f 175, 22 augustus 1500.
423.	GAH, Groot Ziekengasthuis 3391, 22 augustus 1500. Vgl. 2821, 1507.
424.	AKH, Kerkfabriek Sint-Jan 1796, 22 augustus 1500. Vgl. D. de Kok, „Inventaris van het archief der klarissen te Megen", Bossche Bijdragen, IV (1921 -1922) 90.
425.	Van den Elsen en Hoevenaars, Analecta Gijsbeti Coeverincx, I, 86, 87.
426.	A.F.O. van Sasse van Ysselt, De voorname huizen en gebouwen van 's-Hertogenbosch, alsmede hunne eigenaars en bewoners in vroegere eeuwen. Aanteekeningen uit de Bossche schepenprotocollen, loopende van 1500-1810 (3 dln; 's-Hertogenbosch, [1911-1914]) II, 160. G.C.M, van Dijck, De Bossche optimaten. Geschiedenis van de Illustere Lieve Vrouwebroederschap te 's-Hertogenbosch 1348-1973 (Tilburg, 1976) 165, 166, 286.
427.	Van den Elsen en Hoevenaars, Analecta Gijsberti Coeverincx, I, 92, 93.
428.	GAH, R 1232, f 472, 26 mei 1463. R 1233, f 57v, 27 april 1464. R 1241, f 2, 4 oktober 1471.
429.	GAH, Groot Ziekengasthuis 3391, 22 mei 1457. Vgl. W.J.F. Juten en H.J.M. Ebeling, „Noordbrabantsche schepenzegels", Taxandria, XXIV (1917) 45.
430.	GAH, R 1242, f 39v, 17 maart 1473. R 1245, f 227v, 9 maart 1476. R 1246, f 157, 29 januari 1477.
431.	GAH, R 1205, f 12v, 9 november 1434. R 1216, sexta post Letare 1446. R 1223, f 60, 23 maart 1453. R 1232, f 397, 21 juli 1463. R 1239, f 195, 10 januari 1470. Oud archief C 6.
432.	GAH, R 1216, f 316, 2 juni 1446. Vgl. R 1217, f 306, 30 maart 1447.
433.	GAH, R 1216, f 92, 23 juni 1446.
434.	GAH, R 1239, f 102v, 26 juli 1470.
435.	GAH, R 1799, f 74v, 14 april 1393; f 177v, des manendach na den sonnendach alsmen singt Oculi 1400.
436.	GAH, R 344, 1 mei 1472.
437.	GAH, R 1841, f 42, 6 januari 1521.
438.	GAH, R 1255, f 102v, datum deciam marcii sexta post Judica 1486. R 1262, f 126, 18 januari 1493.
439.	GAH, R 1262, f 14v, 20 december 1492; f 105v, 13 december 1492.
440.	GAH, R 1262, f 351v, 31 mei 1493.
441.	GAH, R 1262, f 14v, 20 december 1492.
442.	GAH, R 1263, f 225v, 14 augustus 1494.
443.	P. Gerlach O.F.M. Cap., „Enige Bossche beeldhouwers ten tijde van Jeroen Bosch", Varia Historica Brabantica, IV (1975) 363.
444.	L.F.W. Adriaenssen, „De erfgenamen van heer Ghijsel Back, § 11. Bisschop Ophovius en zijn familie", De Brabantse Leeuw, XL (1991) 52.
445.	GAH, R 1223, f 60, 23 maart 1453. R 1239, f 195, 10 januari 1470.
446.	GAH, R 1279, f 416v, 1 juni 1510.
447.	GAH, R 1256, f 420, 15 november 1486.
448.	GAH, R 348, 23 januari 1494.
449.	GAH, R225v, 14 augustus 1494.
450.	GAB. Breda R 684, f 13, 15 maart 1589.
451.	GAH, R 1265, f 274v, 21 juli 1497. R 1267, f 89, 9 maart 1499.
452.	GAH, R 1256, f 100v, 21 augustus 1487.
453.	GAH, R 1175, f 26, datum ferie post octavus Pasche 1368. R 1177, f 150, datum quinta post Dionisii 1384. R 1178, f 108v, daags na de octaaf van Pinksteren 1389 of 1390; f 232, daags na Palmzondag 1386. R 1799, f 68v, 22 april 1392; f 69v, 6 mei 1392. AKH, Kerkfabriek Sint-Jan 1778, 11 mei 1388.
454.	GAH, R 1186, f 197v, quinta post Visitationes 1409. R 1188, f 288, 17 november 1412. R 1198, f 8, 28 december 1427.
455.	M. Spierings, „Het obituarium of dodenboek van de Sint-Janskerk te 's-Hertogenbosch (1280-1435)", Boschboombladeren, 23 (januari 1979) 53.
456.	Vgl. GAH, R 1186, f 161, secunda post Exaundi 1409; f 233, quarta post Egidii 1410.
457.	Van Lith-Droogleever Fortuijn e.a., De kroniek van Peter van Os, 97. Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 49, f 25v.
458.	GAH, R 1205, f 193, 5 augustus 1435.
460.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 49, f 27. Idem 52, rekening 1395, f 135.
461.	W.F.H. Oldewelt, Rekeningen van de Illustere Lieve Vrouwe Broederschap (1330-1375) (Z.pl., 1925) 110.
462.	GAH, R 1180, p. 651. Vgl. R 1183, f 315v. R 1189, f 82. R 1218, f 272v, 28 mei 1448.
463.	GAH, R 1190, f 440. Vgl. R 1189, f 82.
464.	GAH, R 1207, f 45v, 6 februari 1437.
465.	GAH, R 1197, f 44, 9 maart 1428.
466.	RAH, Collectie Cuypers van Velthoven 3254, p. 181 (verwijzing naar ARAB, Raad van Brabant 528, f 71, 21 juni 1456). GAH, R 1188, f 196v, datum in vigilia nativitatis Johannis Baptiste 1413. R 1206, f 51v, 24 februari 1436. R 1218, f 272v, 28 mei 1448.
467.	GAH, R 1180, p. 651, enkele dagen na de zondag dat men Invocavit zingt 1396.
468.	GAH, R 1187, f 123, datum sexto post octavas Pasche 1411.
469.	GAH, R 1186, f 94v, R 1190, f 129.
470.	GAH, R 1206, f 51v, 24 februari 1436. R 1207, f 45v, 6 februari 1437. R1218, f 272v, 28 mei 1448. R 1233, f 86v, 27 augustus 1464.
471.	RAH, Oorkonden verzameling Provinciaal Genootschap 20, 8 juli 1358. Abdijarchief Postel, charters Gennep no. 4, 2 april 1339.
472.	GAH, Tafel van dé Heilige Geest, oorkonde 354a, 29 mei 1352.
473.	Abdij archief Postel, charter Eindhoven 3. Met dank aan Jan Melssen van het streekarchief te Eindhoven.
474.	L.F.W. Adriaenssen. „De Diessense tak van de familie Schilders. Boeren, beneficianten en bankiers", De Brabantse Leeuw, XLVI (1997).
475.	GAH, R1212, f 40v, sabbato post Oculi 1442. R 1218, f 266, 22 april 1448; f 271, 18 mei 1448.
476.	GAH, R 1799, f 46v, 10 januari 1390; f 47, 25 april 1390; f 190v, des maendaechs na dertiendach 1401: f 197, 23 januari 1402.
477.	Van Lith-Droogleever Furtuijn e.a., De kroniek van Peter van Os, 115, 124.
478.	N.H.L. van den Heuvel, De ambachtsgilden van 's-Hertogenbosch vóór 1629. Rechtsbronnen van het bedrijfsleven en het gildeweze (Utrecht, 1946) 81-83, no. 38.
479.	GAH, R 1192, f 104v, 21 maart 1421. R 1212, f 40, 10 maart 1442.
480.	GAH, R 1181, p. 268, in datum die Sebastiani 1399.
481.	GAH, R 1799, f 149, des maendaechs na den sondach Quasi Modo 1400.
482.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 52, rekening 1405-1406, f 30.
483.	GAH, R 1197, f 297, 3 september 1426.
484.	GAH, R 1210, f 309v, 24 maart 1439.
485.	GAH, R 1188, ff 393v, 14 april 1414.
486.	GAH, R 1189, f 100v, 28 juni 1415.
487.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 52, rekening 1405-1406, f 30.
488.	Van Lith-Droogleever Fortuijn e.a., De kroniek vet n Peter van Os, 163.
489.	GAH, R 1212, f 150, 9 maart 1442.
490.	GAH, R 1206, f 180v, 14 april 1436.
491.	GAH, R 1216, f 351v, 20 juli 1446.
492.	GAH, R 1205, f 123, 12 maart 1435.
493.	GAH, R 1210, f 192v, 23 april 1440. Vgl. R 1211, f 281v, 6 oktober 1440.
494.	GAH, R 1192, f 245v, 25 september 1421.
495.	GAH, R 1178, ff 31v en 38v.
496.	GAH, R 1183, f 374v, 1404.
497.	GAH, R 1179, p. 688. datum quinta post Pentecoste 1393.
498.	GAH, R 1180, p. 18. datum in crastino Lamberti 1394.
499.	GAH, R 1196, f 60, 2 april 1427.
500.	B.C.M. Jacobs, Justitie en politie in 's-Hertogenbosch voor 1629. De bestuursorganisatie van een Brabantse stad (Assen, 1986) 259.
501.	GAH, R 1799, f 106v, des manendach na sente Agaten dach 1395.
502.	GAH, R 1799, f 51v, 9 januari 1391; f 53, 3 januari 1391; f 54v, 6 februari 1391.
503.	GAH, Rijke Claren 44, f XXXIIII: in festo beati Calixti papi 1406; feria quarta post festum beati Mathei apostoli et evangeliste 1410.

De Brabantse Leeuw 48 (1999) 94-103

De familie Schilders in de Middeleeuwen

Op deze pagina

Zie ook